Tanzimat Edebiyatı

  TANZİMAT EDEBİYATININ I.DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ. (1860-1876)

*Osmanlı Devleti'nde Hâriciye Nâzırı Mustafa Reşid Paşa’nın 3 Kasım 1839 tarihinde okuduğu “Gülhâne Hatt-ı Hümâyûnu” ile başladığı kabul edilen Tanzimat Fermanı, görünen yüzüyle devlet işlerinde bozulan düzeni yeni baştan tesis etme amacındaydı. Ancak askerî, mülkî ve hukukî alanda hayata geçirilen reformlar, bir siyasî düzen değişikliğinden öteye geçmiş, Türk düşünce sisteminde de köklü bir değişmeye zemin hazırlamıştır.

* Birinci dönem temsilcileri 

Şinasi

Ahmet Mithat Efendi

Şemsettin Sami 

Namık Kemal 

Ahmet Vefik Paşa 

Ziya Paşa, 

Ali Bey(Direktör)

(N)

ŞAŞ NAZAN olarak aklımıza kodlayalım.

* “Sanat toplum içindir” görüşü benimsenmiştir ve bu doğrultuda eserler verilmiştir.

* Dilde sadeleşmeyi, ölçüde heceyi savundular; ama uygulamadılar. Divan şiirinin ölçü, biçim ve kalıplarını kullanmaya devam ettiler. Hece ile yazılan şiirler birkaç örnekten öteye gidemedi.

* Fransız edebiyatından etkilendiler.

* Divan edebiyatını eleştirdiler. Halk edebiyatını savundular; ama uygulamadılar.

* Şiirde estetik güzellik değil içerik ön plana çıkmıştır. Yani söyleyişe değil fikre önem verilmiştir.

* Edebiyatı fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.

* Önceki şiirimizde bulunmayan vatan, millet, hak, hukuk, hürriyet, eşitlik, meclis ve meşrutiyet gibi kavramları şiire taşımışlardır. 

* Konular yoğun, etkili ve mücadeleci bir anlayış ve üslupla işlendi.

* Şiirde bütün güzelliğine önem verildi.

* Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.

* Tiyatro, roman, hikaye, makale ve eleştiri gibi yazı türleri bu dönemde ilk kez edebiyatımıza girmiştir.

* Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.

* Sanatçılar, edebiyatın yanında devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir.

 Dönemde Tiyatro

*  Türk edebiyatında metne dayalı ilk tiyatro eseri Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi’dir. İki perdelik bu eserde görücü usulüyle evlenmeyi eleştirmiştir. Şinasi eseri yazarken meddah geleneğinden yararlanmıştır.

*  Tanzimatçılar toplum için sanat görüşünü benimsedikleri için toplumu aydınlatmada tiyatroyu bir araç olarak görmüşlerdir.

*  Tiyatrolarda daha çok tarihi ve sosyal konular işlenmiştir.

*  Bu dönem tiyatro çalışmaları telif, tercüme ve adaptasyon olmak üzere üç grupta toplanabilir.

*  Tiyatro eserlerinde genellikle üç birlik kuralına uyulduğu görülür. (Abdülhak Hamit Tarhan hariç)

*  Tiyatro eserlerinde iyiler çok iyi, kötüler çok kötüdür.

*  Eserler, genellikle öğüt vererek biter. Çünkü halkı eğitme amacı vardır. İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.

*  Tiyatrolar Batı tiyatrosunun etkisindedir. Özellikle Shakespeare ve Moliere en çok taklit edilen sanatçılardır.

TANZİMAT DÖNEMİNDE ŞİİR

  *  Tanzimat döneminde şiir alanında büyük yenilikler olmuştur. Şiirde biçim olarak divan edebiyatına bağlı kalınmış, yani Divan Edebiyatının ölçü, kafiye, nazım birimi gibi şekil özellikleri aynen kullanılmaya devam etmiş,  ancak konusu genişletilmiştir.

 *  Bu dönemde kafiye göz için mi kulak için mi tartışması yapılmıştır.

 * Tanzimatla birlikte kanun,adalet, eşitlik, hürriyet, vatan gibi konular işlenilmeye başlanmıştır.

 * Bu dönemdeki şiirlerde konu bütünlüğü vardır. (Eski şiirde parça bütünlüğü vardı.)

TANZİMAT DÖNEMDE GAZETE

 *  İlk  resmi gazete 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vekayi’dir.

 *  İlk yarı resmi gazete Ceride-i  Havadis 1840 'ta İngiliz William Churchill tarafından çıkarılmıştır.

*  İlk özel gazete1860’ta Agah Efendi ile Şinasi’nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval’dir. 

*  1862 de Şinasi Tasvir-i Efkar gazetesini tek başına çıkarır. Bir müddet sonra Namık Kemal daha sonra Recaizade tarafından yönetilmiştir.

 *  Bu gazetelerin dışında Muhbir, Hürriyet ,Basiret, İbret, Tercüman-ı Hakikat, Bedir, Devir gibi gazeteler de çıkarılmıştır.

            

BİRİNCİ DÖNEM SANATÇILARI

 *Tanzimat I.dönem sanatçıları Divan edebiyatı geleneğinde yetişmiş, Batı edebiyatı ile tanıştıktan sonra Fransız edebiyatını benimsemiş kişilerden oluşmaktadır.  

İBRAHİM ŞİNASİ (1826-1871)

* Türk edebiyatında yeniliklerin öncüsü olarak sayılır.

* Mustafa Reşit Paşa’nın Batıya maliye eğitimi için gönderdiği öğrencilerdendir.

*  Doğu ilimleri ile yetişmiş, Fransa’ya gidince  Batı edebiyatını tanımıştır.

* Halk dilini kullanmaya özen göstermiş, dönemine göre oldukça sade şiirler yazmıştır. 

*Batılı fikirlerle doldurduğu şiirlerini Divan edebiyatı nazım şekilleriyle ve aruz ölçüsüyle yazmıştır.

* Klasisizmden etkilenmiştir.

* 1860’ta Tercüman-ı Ahval (ilk özel gazete) ve 1862’de  Tasvir-i Efkar gazetelerini çıkarmıştır.

* Edebiyatımızın ilk gazetecisidir.

* Türk edebiyatının  ilk makalesi Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’ ni yazmıştır.

* Batılı anlamda ilk tiyatro olan Şair Evlenmesi’ni yazmıştır.(1859)

* Atasözlerini derleyerek oluşturduğu Durub-u Emsal –i Osmaniye Türk edebiyatının ilk atasözleri kitabıdır.

* Edebiyatımızda noktalama işaretlerini ilk kez kullanmıştır.

* Bizde “edebiyat” terimini ilk kez kullanandır.

* Edebiyatımızda ilk şiir tercümesi Tercüme-i Manzume'yi yazmıştır.

* Nesirlerinde dili sade; şiirlerine ise ağırdır.

* Toplum için sanat anlayışını benimseyen sanatçı, dilin süs ve özentiden kurtulup sadeleşmesi için çalışmıştır. Konuşma dilini, yazı dili haline getirmeye çalışmıştır.

* Edebiyatımızda hak, adalet, eşitlik, özgürlük gibi kavramları kullanan ilk kişidir.

* Şiirlerinde aruz ölçüsü kullanmıştır.

* Tanzimat Fermanı’nı ilân eden Mustafa Reşit Paşa için yazdığı iki kasidesi ünlüdür. Bu kasidelerdeki övgüleri divan şiirindekinden daha abartılıdır.

* O, başarılı bir şair ve yazar olmamasına rağmen Batı edebiyatın-daki birçok türde ilki gerçekleştirmesi onu önemli yapmıştır.

* La fonteine'den fabl tercümeleri yapmıştır. 

* Divan şiiri tarzındaki şiirlerini Müntehebat-ı Eş’ar adlı eserinde toplamıştır.

ZİYA PAŞA (1825-1880)

* Divan edebiyatı kültürüyle yetişen ve bu yolda şiirler söyleyen şair fikirleri yönüyle batıyı benimsemiştir.

* Edebiyatımızın eski edebiyat ile yeni edebiyat arasında en çok bocalayan şairidir.

* Fikirleriyle yenilikçi olmasına rağmen eserlerinde eskiyi, divan şiiri geleneğini devam ettirmiş, gazel ve kasideler yazmıştır.

* Ziya Paşa Tanzimat edebiyatının hemen hemen bütün vasıflarını kendi sanatında toplamıştır. Bunlar: Divan şiirini kullanması, mahallileşme cereyanı etkisinde dilde sadelik, aşık tarzıyla şiir yazması ve Batının etkisi.

*  Londra’da Hürriyet gazetesinde yazdığı “Şiir ve İnşa” isimli makalesinde divan şiirinin bizim şiirimiz olmadığını söyleyen, Baki, Nefi, Necati gibi şairlerin divanlarındaki şiirleri Türk şiiri saymayan, asıl şiirimizin halk şiiri olduğunu söyleyen şair, eski şiir geleneğini sürdürmüştür.

* Harabat isimli divan şiiri antolojisinde Şiir ve İnşa makalesindeki fikirlerinin tam tersini söyler. Türk şiirinin temelini Ahmet Paşa’nın, Necati’nin, Baki’nin attığını, halk şairlerinin şiirlerinin ise eşek anırması gibi olduğunu söylemiştir. Bu, onun içinde bulunduğu bir ikilemdir. Hem eskiyi eleştirmekte hem de geleneği devam ettirmektedir.

* Sade dil savunur, fakat eserlerinde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü bir dil kullanılmıştır.

* Edebiyatımızın en meşhur Terci-i Bent ve Terkib-i Bent şairidir.

* Atasözü haline gelmiş veciz sözleri de vardır.

* Defter-i Amel, j. j. Rousseau’nun İtiraflar adlı eserinden ilhamla yazılmış edebiyatımızın Batılı ilk anı örneklerindendir.

* Rüya adlı küçük eser ise karşılıklı konuşmalar tarzında yazılmış edebiyatımızın ilk röportajı sayılabilecek bir eserdir.

Eserleri:

Harabat: Divan Şiiri antolojisi.

Külliyat-ı Ziya Paşa/Eş’ar-ı Ziya: Divan şiiri tarzındaki şiirleri

Terkib-i Bent, Terci-i Bent: Bugün dahi dillerden düşmeyen beyitleri vardır.

Zafername: Hiciv türündeki bu kaside Ali Paşa’yı yermek için yazılmıştır.

NAMIK KEMAL (1840_1888)

* Tanzimat edebiyatının en hareketli, heyecanlı ve mücadeleci ismi.

*  İlk şiirlerini Divan şiirinin etkisiyle yazan sanatçı Şinasi’yle tanıştıktan sonra edebiyatın Batılılaşması gerektiğine inanır ve sonuna kadar da bu Batılılaşma düşüncesini savunur.

*  Namık Kemal, eski kültürle yetişmiş, divan şiiri eğitimi almış, gazeller, kasideler yazmıştır. Fakat sonradan divan edebiyatını eleştirmiştir. Ziya Paşa’nın Harabat’ına karşı Tahrib-i Harabat’ı yazarak eskiye olan tepkisini ortaya koymuştur.

* Şinasi’nin kurduğu Tasvir-i Efkâr’ı, Şinasi Paris’e kaçınca Namık Kemal çıkarmaya başladı. Daha sonra kendisi de Ziya Paşa ile Londra'ya kaçarak orada Hürriyet gazetesini çıkardı. İstanbul'a döndükten sonra İbret gazetesini çıkardı.

* Namık Kemal’in eserlerinde romantizmin etkisi görülür.

* Vatan şairi olarak tanınır. 

*  Edebiyatı, düşüncelerini halka yaymak için araç olarak kullanmıştır.

* Hece ölçüsüyle denemeler yapmasına rağmen aruzu kullanmıştır. Hece ölçüsünü savunmakla beraber bunu şiirlerinde çok az kullanmıştır. 

*  Vatan ,millet ,hürriyet ve adalet konularını işlemiştir.

*  Edebiyatta hürriyet kavramını ilk kullanan şairdir.

*  Edebiyatımızın ilk edebi romanı olan İntibah’ı yazmıştır.

* Edebiyatımızın sahnelenen ilk tiyatrosu Vatan Yahut Silistre’yi  yazmıştır. Bu eser oynatıldıktan sonra  meydana gelen olaylardan dolayı Magosa’ya sürülmüştür.

* İlk tarihi roman olan Cezmi’yi yazmıştır.

*  Şiirlerinden çok nesirleri ile tanınır.

*  Bütün edebiyat türlerinde eser vermiştir.

*  Tiyatro ile ilgili görüşlerini Celalettin Harzemşah isimli yapıtının ön sözünde açıklamıştır.

*  Tiyatro ona göre faydalı eğlencedir.

*  Tiyatro eserlerinde teknik yönden yetersiz olan sanatçı bazen günlük konuşma dilini kullanır, bazen de süslü bir anlatıma başvurur.

*  Romanlarında Batılı tekniğe uyma çabasındadır. Ancak tekniği sağlam değildir. Kahramanları romantizmin etkisiyle iyiler ve kötüler olmak üzere ayrılmıştır. Konuşma yerlerinde dil nispeten yalınken, betimlemelerde “sanatkârane”dir.

*Romantizm akımının etkisinde eser vermiştir.

Eserleri:

* İntibah: İlk edebî roman.        

* Cezmi: İlk tarihî roman.

* Tahrib-i Harabat, Takip: İlk edebî eleştiri. Ziya Paşa’nın Harabat’ını eleştirmek için yazmıştır.

* Renan Müdafaanamesi: İlk eleştiri.

Oyunları: Vatan Yahut Silistre, Celâlettin Harzemşah, Gülnihal, Âkif Bey, Zavallı Çocuk, Kara Belâ

* Osmanlı Tarihi,     

* Kanije Muhasarası, 

* İslâm Tarihi 

ŞEMSETTİN SAMİ (1850-1904)

* Türk edebiyatının ilk yerli (telif) romanının yazarıdır. Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat.

*  Şemsettin Sami edebiyat çalışmalarının yanında dille, uğraşmış devrin en büyük dil alimidir.

* Dil alanındaki çalışmaları: Kamus' ul Türkî  ,Kamus u’l Arabî, Kamus 'ul Fransevî isimli sözlüklerdir.

* Kamus u’l A’lam adlı eseri tarih,coğrafya ve devrin büyüklerinin yer aldığı bir ansiklopedik eserdir.

*  Victor Hugo ‘nun Sefiller’ini ve Daniel Defoe’nin Robenson Cruzoe’u da tercüme edilmiştir.

*  Seydi Yahya, Besa (yahut Ahde Vefa ),  Gave tiyatro eserleridir.

* Yaşamının son dönemde Orhun Abideleri ve Kutadgu Bilig üzerine çalışmıştır.

AHMET MİTHAT EFENDİ  

(1844-1912)

*Orta halli bir esnaf ailesi içinde ve güç şartlar altında yetişmiş bir sanatçıdır.

*  Toplum için sanat anlayışı ile eser vermiştir.Asıl gayesi halkı yetiştirmek ve bilgilendirmektir. Çünkü kendisini bir öğretmen, okuyucuları ise öğrenci olarak görür.(Hace-i evvel ünvanını almıştır)

*  Edebiyat ,tarih, coğrafya ,ziraat ve iktisat alanında otuz altısı roman olmak üzere iki yüze yakın eseri vardır. Çok yazmasından dolayı yazı makinası  diye adlandırılır.

*  Bazı tiyatro denemeleri yapmışsa da pek başarılı olamamıştır.

*  Dili sade ve düzgündür.

*  Halka okuma zevkini aşılamıştır.

* Romanları teknik yönden kusurludur.

*Doğu medeniyetinin ahlâk ve geleneklerine bağlı, Batı kültürünü benimsemiş olumlu tiplerle, millî örf ve âdetlerimize ilgisiz, Batı’nın sadece serbest ve rahat yaşama tarzını benimsemiş olumsuz tipler arasındaki çatışma, hemen bütün romanlarının temelini teşkil eder. 

*  Romanın akışını keserek uzun uzun açıklamalar yapar, ansiklopedik bilgiler verir.

*  Ahmet Mithat Efendi, Tercüman-ı Hakikat(Türk basınının en uzun ömürlü gazetelerinden biridir), Bedir, Devir gibi birçok gazete çıkarmıştır.

*  Küçük hikayelerden oluşan Letaif-i Rivayat adlı eseri 28 hikayeden ve 25 ciltten oluşur ve ilk hikaye kitabıdır.

* Kıssadan Hisse  bir diğer hikayesidir.

*Avrupa’da Bir Cevelan gezi yazılarından oluşur.

*  Bazı romanları Felatun Bey'le Rakım Efendi, Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Yeniçeriler, Paris'te Bir Türk Kızı, Henüz On Yedi Yaşında, Diplomalı Kız, 

AHMET VEFİK PAŞA (1823_1891)

*  Devlet adamıdır,çeşitli yerlerde yöneticilik yapmıştır.

*  Milliyetçilik ve Türkçülük fikirlerinin savunucusudur.

*  Tiyatro alanındaki çalışmaları ile ünlüdür. Molliere’nin hemen hemen bütün eserlerini tercüme etmiştir.

*Bursa valiliği sırasında kendi adıyla anılan bir tiyatro binası inşa ettirmiş, memurlarına tiyatroya gitmeyi mecbur hâle gelmiştir.

*Zoraki Tabib, Azarya,Zoraki Nikah,Kibarlık Budalası, Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Tartüff, Adamcı, Don Jua çeviri ve adaptasyonlarından bazılarıdır.

* Tarih ve dil sahasındaki önemli eseri Lehçe-i Osmani.

* Ebulgazi Gazi Bahadır Han'ın Seçere-i Türki adlı eserini Osmanlı Türkçesine çevirmiştir.

ALİ BEY ( DİREKTÖR)

Âli Bey; Tanzimat Tiyatrosu'nda, halk kaynaklarımızdan yararlanan ilk oyun yazarlarımız arasındadır.

Direktör Ali Bey lâkabı ile anılmasının nedeni  Düyûnu Umumiye Direktörlüğünde bulunmasıdır. Teodor Kasap'ın yayımladığı Diyojen mizah gazetesine yazdığı mizahi yazılarla, tiyatro çalışmaları ile tanındı.

Kokona Yatıyor (bir perdelik komedi)

Ayyar Hamza (Moliere'den adapte)

Zavallı  Nejdet (komedi)

Geveze Berber (oyun)

Lehçet-ül Hakayik (İlk Türkçe özdeyiş örneklerini içeren mizahî sözlük)

Seyahat Jurnali (gezi notları)

Seyyareler (hikâye) önemli eserleridir.

TANZİMAT EDEBİYATI

 II. DÖNEMİN ÖZELLİKLERİ

(1876-1896 arası)

* İkinci dönem edebiyatçıların sanat anlayışları birincilerden farklıdır. İkinci dönemde sanat sanat içindir anlayışıyla eserler verilmiştir. Bunun sebebi bu devirde idarenin daha baskıcı davranmasıdır.

* Batı edebiyatının savunmuşlardır. Bu dönemde Batı edebiyatı örneklerini daha başarı bir şekilde ortaya konmuştur.

* Romanda realizmin tesiri şiirde ise romantizmin tesiri görülür.

* Kölelik, cariyelik ve yanlış Batılılaşma bu dönem romanlarında işlenen konulardır.

* Bu dönemde gözleme önem verildi.

* Romandan çok tiyatro gelişmiştir.

* Şiirin alanı ve konusu genişletildi. Güzel olan her şey şiirin konusu oldu.

* Divan edebiyatı biçim anlayışı bu dönemde yıkıldı.

* Bu dönem sanatçıları siyasetle devlet işleriyle ve toplum sorunları ile ilgilenmemişler, yalnızca edebiyatla, sanatla ilgilenmişlerdir.

* Birinci dönem sanatçılarının toplumsal sorunlarla ilgilenmelerine karşın bu dönem sanatçıları kişisel konu ve temaları işlemişlerdir. Bu yüzden dilleri daha ağırdır.

* Bu dönem sanatçıları 

Muallim Naci

Abdülhak Hamit Tarhan 

Nabızade Nazım  

Sami Paşazade Sezai 

U

Recaizade Mahmut Ekrem

MANSUR olarak kodlayalım.

 

 

RECAİZADE MAHMUT EKREM  (1847-1914)

* Şiir, roman, hikaye, eleştiri, edebi bilgiler ve tiyatro türünde eserler vermiştir.

* Şiirlerinde hüzün ve elem vardır. Oğlu Nejad’ın ölümü; içli, üzüntülü şiirler yazmasında etkili olmuştur.

* Şiirde kulak için kafiye görüşünü savunur.

* Şiir alanında fazla başarılı değildir, nesirde başarılıdır.

* Edebiyatta yenileşmeden yanadır. Muallim Naci ile aralarında bu konularda tartışmalar olmuştur.

* İlk realist roman Araba Sevdası'nın yazarıdır.

* Birçok romantik Fransız şairinin şiirlerini Türkçe’ye çevirmiştir.

*Nağme-i Seher, Yadigâr-ı Şebab, Pejmürde, şiir kitaplarıdır.

*Zemzeme  isimli şiir kitabının ön sözünde edebiyat hakkındaki düşünceleri ve edebî eleştirileri vardır. (Bu esere Muallim Naci “Demdeme” ile karşılık vermiştir.)

*Muhsin Bey, Şemsa hikaye tarzın-daki  eserleridir.

Araba Sevdası, Bihruz Beyin şahsında Batı hayranlığı yolunda düşülen garip durumlar eleştirilir. 

Tiyatroları: Çok Bilen Çok Yanılır, Afife Anjelik, Vuslat, Atala

Talim-i Edebiyat: Edebiyat ders kitabı.

ABDÜLHAK HAMİT TARHAN  (1852_1937)

*Şiir ve tiyatro alanlarında eser vermiştir.

* Divan şiirini sona erdiren sanatçıdır.

 *Kurallara uymayan, Batı şiirinde gördüğü her yeniliği Türk şiirine uygulayan bir sanatçıdır. 

* Edebiyatta batılılaşmanın asıl ihtilâlcisidir.

* Doğuyu ve Batıyı oralarda yaşayarak öğrenmiş bir sanatçıdır. 

* Şair-i Azam olarak bilinir.

* Zengin bir lirizm bulunan şiirlerinde vezne, kafiyeye, söze, dile pek önem vermemiştir. Taşkınlık ve yücelik, söyleyişteki tezat onun şiirinin önemli özellikleridir.

*Şiirleri iki dönemde incelenir:Birinci dönem Türk edebiyatının ilk pastoral şiiri Sahra ve Paris kent yaşamını anlattığı Belde.

İkinci dönem  konusu karısı Fatma Hanım'ın ölümüyle metafizik, ölüm, ruhlar vs. olmuştur.

* Divan şiirinin nazım şekilleriyle kafiye düzenini kullanmamıştır.

* Romantizmin etkisindedir.

* Tezat sanatını çok kullanmıştır. Tezatlar (zıtlıklar) şairidir.

* Şiirlerinde ve tiyatrolarında tarihi konular önemli yer tutar.

* Hayat, tabiat, ölüm ve insanlık gibi konuları işlemiştir.Ölüm şiir estetiğini oluşturur.

* Yirmiye yakın tiyatrosu vardır.

* Sahnelenmesi imkânsız tiyatro eserleri yazmıştır. 

(Bu eserlerde insanların yanında ölüler, ruhlar, hayaletler, periler de rol alır.) 

* Tiyatroda egzotik, tarihî, millî ve dinî konuları işlemiştir.

* Bazı oyunlarında Shakespeare’in tesiri görülür. 

*Bütün tiyatroları dram türündedir. 

*Tiyatrolarından bazıları mensur, bazıları manzum, bazıları da hem manzum hem mensurdur.

ESERLERİ

Şiirleri: Sahra, Belde, Makber, Ölü, Bunlar O’dur, Hacle, Bâlâdan Bir Ses, Garam, bir Sefilenin Hasbıhali, Validem, Tayflar Geçidi, Yabancı Dostlar ...

Tiyatroları: Macera-yı Aşk, Tarık, Finten, Eşber, Nesteren, Sardanapal, Tezer, İlhan, Hakan, Liberte, Sabr'u Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Nazife, Turhan, İbni Musa …      

 SAMİPAŞAZADE SEZAİ  

 (1860-1936)

* Batı edebiyatı etkisinde yazdığı hikayeleri ve romanı ile tanınır.

* Hikayelerinde Fransız realistlerinden izler vardır. Sergüzeşt adlı romanı realizme doğru atılmış bir adımdır. Küçük Şeyler adlı hikâye kitabı Fransız realistlerinin sanat anlayışlarına uygundur.

*Romanda Dilber isimli odalığın şahsında kölelik ve cariyelik konusunu işlemiştir.

* Romantik özellikler taşıyan şiirler de yazmıştır.

ESERLERİ:

Sergüzeşt: Dilber adındaki esir kızın çalıştığı evin oğluyla aralarında doğan mutsuz aşkı ve acı sonu anlatır. Romanda realizm ve romantizm kendini hissettirir. Gözlemlerden dolayı realisttir.

İclal: Bu kitapta yeğeni İclal ‘in ölümü üzerine yazdığı mensur şiirlerini bazı düzyazılarını ve hatıralarını anlatır.

Şir (Piyes),  Rumuzul-edeb: Edebiyat kavramlarını içeren düz yazı türündeki eseridir. 

Küçük Şeyler hikaye tarzındaki eserleridir

NABIZADE NAZIM   (1862_1893)

* Romanlarıyla ve hikâyeleriyle realizm ve natüralizmin öncüsüdür.

* Roman ve hikaye alanında eserleri ile tanınmıştır.

* Karabibik (ilk köy romanı) öyküden uzun, romandan kısadır.

* Kahramanlarını yöresel ağız özellikleriyle konuşturmuştur.

* Gözlem, eserlerinde önemli yer tutar.

* Yazar , tasvir ve tahlilinde son derece başarılıdır.

ESERLERİ:

Karabibik: Türk edebiyatının ilk köy romanı olarak bilinir. Köy hayatı tam bir realizmle yansıtılmıştır.

Zehra: İlk natüralist roman örneğidir. Psikolojik özellikleri ağır basan bir romandır. Eserde tasvir ve tahliller geniş yer tutar.

Yadigârlarım, Sevda, Haspa (oyun); Heves Ettim (şiir)

MUALLİM NACİ    (1850_1893)

*Şiir, sözlük, ders kitabı alanlarında eser vermiştir.

* Eski edebiyat taraftarlarının (Geleneğin temsilcisidir.) lideri durumundadır. 

* Eski şiirin temsilcisi olarak ün yapmasına rağmen Batılı şiir tarzında da başarılı örnekler vermiştir.

* Eski-yeni konusunda Recaizade ile aralarında tartışmalar olmuştur. Naci göze hitap eden kafiyeyi savunurken, Recaizade kulağa hitap eden kafiyeyi savunmuştur. Tartışma konusu, “abes” ve “muktebes” kelimelerinin -eski yazıda- kafiyeli olup olmadıklarıdır.

*Türk şiirine Batı etkisiyle yeni bir anlayış getiren Abdülhak Hâmid (Tarhan) ve Recâizâde Mahmud Ekrem’e karşı çıktığından eski edebiyat anlayışının bayraktarı olarak tanıtılmıştır. Ancak Nâci kendi devrinde eski edebiyatı en iyi bilen, klasik tarza bağlı bir şahsiyet olmakla beraber yeni tarzda da oldukça başarılı manzumeler yazmıştır. 

*Dili sadedir ve dili kullanmada başarılıdır. 

*Köylü Kızlarının Şarkısı köy şiiri kabul edilir.

*Demdeme Recâizâde Mahmud Ekrem’in Zemzeme mukaddimesiyle Takdîr-i Elhân’da kendisine yönelttiği eleştirilere karşı Saâdet gazetesinde yayımlanmış makalelerinden oluşan tamamlanmamış eseridir.

ESERLERİ:

Şiirleri:Ateş-Pare ,Şerare ,Sümbüle ve Fürüzan’dır.

Recaizade’nin Zemzemelerine karşılık Demdemesi  vardır.

Edebi bilgiler: Islahat-ı Edebiye                  

Lugat: Lugat-ı Naci

Ömer'in Çocukluğu anı tarzı eseridir.