Paragraf sorularını nasıl çözebiliriz ?
Öncelikle paragraf sorularıyla ilgili önyargılarımızdan sıyrılarak başlayalım.
Paragraf soruları sıkıcı değildir, onu sıkıcı hale getiren sensin ya da senin soruya yaklaşımındır.
Soru yazmak nasıl bir yazma donanımı gerektirirse o soruyu çözmek de bir okuma donanımı gerektirir. Bu donanım, öyle bir çırpıda kolayca edinilecek türden değildir. Zaman ve emek isteyen bir süreçtir.
Bu kadar uzun yazıyı kim okuyacak, bu soruyu kim çözecek, ben bunları hak edecek ne yaptım, Allah canımı alsa da kurtulsam, mantığı ile soruya yaklaşan biri soru çözemez. Evet, paragraf sorularını nasıl çözeceğini bilmeyenler için çok sıkıcıdır.
Unutma soru ne kadar uzunsa çözmek o kadar kolaydır. Çünkü çok konuşan birinin ağzından laf almak da kolaydır.
Paragraf sorularına, soru kalıbını okuyarak başlanması gerektiğini soru çözen herkes bilir çünkü ne aradığını bilmeden bulmak da mümkün değildir.
Sorunun bizden ne istediğini anladıktan sonra parçayı okumaya başlayabiliriz.
Kural I :
Unutmayın ki "İyi bir okuyucu düşünerek okur." Gözlerinizin okuduğu, beyninizin başka düşüncelerle uğraştığı bir okuma sadece vakit kaybıdır. Anlayarak okumanın ilk adımı konuyu doğru tespit etmektir. Bunun için de şu anahtar sorunun kılavuzluğunda okuyacağız: Yazar, neyin hakkında söz söylüyor, bize neyi anlatıyor? Bu soruların yanıtlarını da okuduğumuz yazının bütününü düşünerek bulmaya çalışacağız.
İkinci olarak, ilk cümleyi anlamadan ikinci ya da üçüncü cümleye geçmeyeceğiz.
Özellikle soyut konulardan söz eden parçalarda bu kural çok önemlidir. Anlamadığın, kafanda herhangi bir çağrışım oluşturmayan cümleye geri dönmek vakit kaybı değildir. Aksine anlamadan şıklara geçtiğinde parçaya dönmek zorunda kalır ve daha çok vakit kaybedersin.
Kural II :
Cümlede anlatılan fikri barındıran anahtar kelimeleri bul ve sadece o kelimenin altını çiz.
Altınını çizeceğin bu kelimeler parçaya geri dönmek zorunda kaldığında parçanın tamamını okumadan gerekli hatırlatmayı sağlayacak nitelikte olmalıdır. Bunu aşağıdaki parçada gösterelim:
Batılı edebiyatçılar, uzun zamandan beri hem kendi mitolojik tarihlerini hem de bizim mitolojimizi alıp işleyerek, modernize ederek güncel hikâyelere dönüştürüp bunlardan kalın kalın romanlar yapıyorlar. Türk çocuklarına ve gençlerine de onları okutuyorlar. Hâlbuki Türk mitolojisi daha zengindir henüz tam olarak işlenmemiş; modern roman, hikâye, tiyatro kurgusuna dönüştürülmemiş, filmi yapılmamış ham bir kaynak olarak durmaktadır.
Parçada siyah puntoyla gösterilen yerler parçanın fikir yükünü taşıyan anahtar kelimelerdir. Sadece bu kelimeleri okuyarak şıklarda cevap bulunabilir.
Unutma: Parçanın tamamının değil, sadece anahtar kelimelerinin altını çizdik.
Kural III:
Paragraf soruları yapılırken üç şık doldurma, bir şık çeldirici, bir şık cevap olarak hazırlanır.
Hep duyduğumuz ''iki şık arasında kaldım'' ifadesinin sebebi budur.
Paragrafta iki tane doğru şık vardır, evet yanlış okumadın iki doğru şık vardır.
Çeldirici şık parçada doğru bilgiler barındırıken cevap şıkkı daha doğru bilgiler barındıran şıktır. Unutmayın en genel yargıyı taşıyan şık genellikle cevap şıkkıdır. Cevap şıkkının çeldirici şıktan artı bir yönü olmak zorundadır.
Örnek soruda birlikte inceleyelim:
İmparatorluk ve emperyalizm denen unsurları Osmanlı dünyasında görmeyiz. Osmanlı tarihini okuyan herkes bilir ki Osmanlılar fethettikleri yeri otomatik olarak vatanın bir parçası sayarlardı. Eflak, Boğdan, Kuzey Afrika gibi bazı yerler sistemi tam olarak sindiremediği için ayrı
tutulmuştur. Onlarla ilişkileri biraz daha zayıf bağlarladır.Ama Anadolu ve Rumeli’de kontrol ettikleri her yer, diğerinden farksız olarak bir vatan parçasıdır. İnsanları, grupları birbirinden ayrı tutma uygulaması görülmemiştir. Yani
Batı’daki koloni imparatorluklarda görülen benzer bir yapı Osmanlı dünyasında yoktur.
Bu parçada asıl vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Osmanlıların, fethettiği kimi yerlerde bilinçli olarak farklı politikalar izlemesi, sonraki dönemlerde sıkıntılara yol açmıştır.
(Doldurma şık)
B) Fethedilen yerlere İslam medeniyetinin her ögesini taşımak Osmanlıların temel felsefesi olmuştur.
(Doldurma şık)
C) Osmanlı, fethettiği yerlerde sömürgeci bir politika izlemekten uzak durmuş, bazı eyaletler hariç, oraları ülkenin parçası olarak görmüşler.
(Cevap şıkkı)
D) Osmanlı, emperyalizm akımına kapılmadan hoşgörü politikasıyla fethettiği yerlerde güçlü medeniyetler kurmuştur.
(Çeldirici şık)
E) Sınırlarının genişliğinden dolayı Osmanlı, merkezî değil federatif bir yapıyı benimsemiştir.
( Doldurma şık)
Cevapla çeldirici şık arasında bazı bölgelerin ayrı tutulması ifadesine yer verilmiş olduğu dikkatinizi çekmiştir.
Kural IV:
Paragraf soruları çözerken kendi kendinizle konuşun. Dikkati uzun süre toplu tutmak için bu çok önemlidir.
Özellikle sınav sırasında üst üste çözülen sorularda dikkat uzun süre toplu tutulamaz. Sınav sırasında gözlerin parçayı okuduğu fakat beynin başka bir şey düşündüğü oluyorsa dikkat dağılmıştır. Dikkati toplamak için dili devreye almak, parçadaki cümlenin ana düşüncesini kendinize anlatmanız gerekir. Burada dilin kültür taşıyıcısı olduğu anlatılmış gibi .
Kural V:
Sınav esnasında soruların cevaplarını optiğe işaretlerken, sayfadaki soru biter işaretleme yapılır metodu kullanılmalıdır. Dikkatin her sayfada yenilenmesini sağlar.
Kural VI: Paragrafı okurken kişisel fikrini katma. Soru parçaya göre diye soruyor, sana göre değil. Parçayı oku ve ne istiyorsa onu işaretle.
Sınava hazırlanan her adayın günde en az 20 soru çözmesi paragraf netlerinin artmasını sağlar. Sınav yaklaştıkça sayı arttırılmalıdır.
Unutmayın: Soru çözerken mutlaka süre tutun.
Unutmayın: Her soru kalıbının bir çözme yöntemi vardır. Çözme yöntemlerini kendiniz oluşturabilirsiniz ya da konu anlatım kitaplarından faydalanabilirsiniz.