ŞİİR NEDİR?
Duygu, hayal ve düşüncelerin belirli bir
düzene bağlı olarak ahenkli mısralar
içinde aktarılmasına şiir
denilir.
NAZIM BİRİMİ:
Şiirdeki dize ya da mısra sayısına (dize gruplamasına) nazım birimi denilir.
DİZE/MISRA:
Düz yazıdaki satırın şiirdeki
karşılığına dize ya da mısra denilir.
Tek dizeden
şiir olur mu?
Divan
edebiyatında tek dizelik mısralara ‘Mısra-azade’ denilir.
Gün
doğmadan meşîme-i şebden neler doğar (Rahmi)
BEYİT:
İki dizeden oluşan nazım birimidir.
Divan edebiyatının
nazın birimi beyittir.
Âvâzeyi bu âleme Dâvûd gibi sal
Bâkî kalan bu kubbede
bir hoş sadâ imiş”
Divan edebiyatında beyit birimiyle yazılan nazım şekilleri:
*Gazel
*Kaside
*Mesnevi
*Müstezat
*Kıt’a
DÖRTLÜK:
Dört dizeden oluşan nazım birimidir.
*İslam Öncesi Türk Edebiyatı,
*Anonim Halk Edebiyatı,
*Tekke Edebiyatı,
*Aşık Tarzı Halk Edebiyatının
nazım birimi dörtlüktür.
Divan edebiyatında dört dizeden oluşan bentlerle yazılan nazım
şekilleri:
*Şarkı *Murabba
*Tuyuğ *Rubai
BENT:
İki ya da dört dışında kalan her türlü dize sayısına bent denilir.
(üç, beş,altı,yedi...)
Divan edebiyatında
bentlerle yazılan nazım şekilleri:
*Terkib-i bent *Terci-i bent
*Muhammes *Müseddes
*Muaşşer *Tahmis...
NAZIM TÜRLERİ:
Şiirin konusu,
şiirin nazım türünü belirler.
DİVAN EDEBİYATININ NAZIM TÜRLERİ
TEVHİD: Allah’ın birliğini anlatan şiirlerdir.
MÜNACAAT: Allah’a yalvarmak için yazılan şiirlerdir.
NAAT: Peygamber Efendinizi (sav) öven,anlatan şiirlerdir.
Fuzuli’nin Su Kasidesi
tanınmış naat örneğidir.
METHİYE: Övgü yapılan şiirlerdir.
MERSİYE: Ölen kişinin ardından söylenen şiirlerdir.
Baki’nin Kanuni Mersiyesi tanınmış örneğidir.
* İslam Öncesi Türk Edebiyatında sagu,
*Anonim Halk Edebiyatında ağıt mersiyenin karşılığıdır.
HİCVİYE: Eleştiri şiirleridir.
Dönemdeki toplumsal değişimler ya da devlet
adamlarının olumsuz yönlerini anlatır.
Nefi’nin Siham-ı
Kaza, Şeyhi’nin Harnâme’si hiciv örnekleridir.
HALK EDEBİYATININ NAZIM TÜRLERİ
GÜZELLEME: Aşk, güzellik,ayrılık gibi duygusal konuları anlatan şiirlerdir.
17.yy
Karacaoğlan önemli temsilcisidir.
KOÇAKLAMA: Savaş.kahramanlık, yiğitlik gibi konuları anlatan şiirlerdir.
16.yy Köroğlu, 19.yy Dadaloğlu temsilcileridir.
TAŞLAMA: Eleştiri konulu şiirler-dir.Divan edebiyatında hicivin karşılığıdır.
19.yy
Seyrani temsilcisidir.
AĞIT: Ölen
kişilerin ardından söylenen şiirlerdir.
KONUSU
BAKIMINDAN ŞİİRLER
Lirik Şiir:
*Lirik Şiir, duygu anlatan şiirlere denir.
*Lirik şiirde, acı, özlem, ayrılık, aşk gibi kişisel duyguları coşkulu bir biçimde işler.
Bütün
sevgileri atıp içimden
Varlığımı
yalnız ona verdim ben
Elverir
ki bir gün bana derinden
Ta
derinden bir gün bana ‘’ gel ‘’ desin
Epik Şiir:
Yiğitlik,
kahramanlık ve savaş anlatan şiirlerdir.
Korkma,
sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden
yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim
milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O
benimdir, o benim milletimindir ancak.
Didaktik Şiir:
Bilgi vermek, nasihat etmek, ahlaki olarak bir ders
vermek için yazılan, öğretici olan şiirlerdir.
Dostum
diye inanıp sır söyleme sakın
Ne kadar
olsa da güvenilir ve yakın
Sırrın
sende bile durup gizlenmezken
Durur mu
hiç dostunda, iyi düşün.
*Didaktik
şiirler genellikle emir kipi ile çekimlenmiş fiiller yer alır.
Pastoral Şiir:
Tabiat (doğa) ve çoban anlatan şiir türüdür.
İdil ve
eglog olmak üzere iki bölümden oluşur:
İdil: Tabiat betimlemesi yapan şiirlerdir.
Eglog: Çobanların karşılıklı konuşması şeklinde yazılan
şiirlerdir.
Sonbahar
geliyor serçe
Yuvanı ne
yapacaksın?
Ayva çiçek
açmadan önce.
Meyvelerin
içi geçecek
Rüzgar
başka çeşit esecek
*Türk
edebiyatının ilk pastoral şiiri Abdülhak Hamit Tarhan’ın Sahra isimli şiiridir.
Satirik Şiir:
Toplum yaşamındaki düzensizliklerin, aksayan tarafların,
kişilerin türlü konulardaki beceriksizliğinin ve zayıf yönlerinin ifade
edildiği yergi şiirlerine, satirik şiir denmektedir.
Söylersin
de söz içinde şaşmazsın
Helali
haramı yersin seçmezsin
Nasibin
kesilir de sular içmezsin
Akar
çaylar senin olsa ne fayda
Dramatik Şiir:
Şiir şeklinde yazılan tiyatrolara verilen isimdir.
Trajedi ve komediler dramatik
şiir şeklinde yazılır.
ŞİİRDE TEMA:
Bir edebi eserde iletilmek
istenen temel duygu veya kavrama tema denilir.Tema yoğun olarak işlenen duygu ve
hayallerdir.Şiilerde işlenen temalar genellikle soyut kavramlar ya da
düşüncelerdir.Yalnızlık, ölüm korkusu,aşk acısı gibi.
