EK-FİİL(EK-EYLEMLER)
Aşağıdakilerden hangisinde ek-fiile yer verilmiştir?
ÇÖZÜM:Bu
tip sorular olumlu ve olumsuz kalıpla sorulabilir ve birkaç aşamada çözülür.
I.Aşama:
Şıklarda verilen cümlelerin yüklemleri bulunur.Niye yüklemler bulunuyor? Çünkü
ekfiil genellikle cümlenin yükleminde yer alır da ondan.(istisna durumun ne
olduğu başka bir aşamada anlatılacak.)
Halil evde kalmayı seviyordu,çünkü evde kalmak
daha zevkliydi.
Verilen örnekte iki
cümle ve iki yüklem var.Biri seviyordu
biri de zevkliydi
II.Aşama:Cümlelerin yüklemlerinden dördü
fiil ,biri isim soylu sözcükse ,isim olan yüklemde ek-fiil kesin vardır
.Zevkliydi yüklemi isim
soylu, o zaman ek-fiil kesin var .
A. Ormana
gidip bir ağacın dalını kesmiş. (Fiil)
B. Allah iyilik için yapılan her işe bir ödül verir. (Fiil)
C. İki adam da insanların iyiliğini düşündü. (Fiil)
D. Karşısındaki
oldukça yıpranmış bir soğan sepetiydi. (İsim)
E. İyilik
ile yapılan her işin bir sevabı olduğunu öğrendik. (Fiil)
**Soruda dört yüklem
çekimli fiil ,bir yüklem isim soylu
sözcük almıştır.
III.Aşama:
Sorudaki bütün yüklemler fiilse o
zaman ne olur?
O zaman da fiillerdeki kip sayısına bakılır.
Dört cümlede fiiller
tek kiple çekimlenirken, bir cümle de iki kiple çekimlenir .
Birleşik çekimli
fiilde ek fiil kesin vardır.
A. Gözlerini sinsice bir açıp bir kapadı kirli kedi.
B. Babası bayram namazını kılmak için camiye
gitti.
C.Cemal anlatır bize eski masalları
saatlaerce.
D.Miktarını bilmediği bu borç onun tüm
huzurunu kaçırdı.
E.Güneşin ilk ışıklarıyla yola çıkanlanlar
bile henüz ulaşamamışlardı.
ÇÖZÜM:
Cümleleri yüklemleri sıra ile : kapadı,gitti,anlatır,kaçırdı,
ulaşamamışlardı.
Sadece ulaşamamışlardı iki kipli olduğuna göre
ek-fiil almıştır.
IV.AŞAMA:
Sorudaki beş şıkkın yüklemi de basit çekimli fiilse o zaman cümle ortasında - se,-sa
eki aranır.
İsime gelen –se,-sa
ek-fiildir,fiile gelen ikinci kip eki olan –se,-sa ek-fiildir ama
birinci kip eki olursa ek-fiil yoktur.
Fiyatlar gerçekten ucuzsa birden fazla alabilirim.(Ek-fiil var)
Sonuçlar bu akşam çıkacaksa yarın dönebilirim.(Ek-fiil var)
Samet Bursa’ya gelse
çok para harcar.(Ek-fiil yok)
UNUTMA:
Yüklem isimse ekfiil var,birleşik çekimli
fiilse ekfiil var,basit çekimli fiilse ekfii yok.
Aşağıdakilerden
hangisinde ekfiil farklı görevde kullanılmıştır?
ÇÖZÜM:
Bu
kalıpta da yüklemlere bakılır. İki şekilde sorulmaktadır.Ya dört yüklem isim
bir yüklem birleşik çekimli fiil ya da dört yüklem birleşik çekimli fiil bir
yüklem isim olur.
A) Tuhaf tuhaf lâflar söyleyip yine milleti güldürüyordu.
B)
Anadolu'dan gelmişti,
zavallı saz şairinin tüm ilhamı.
C)Uzun
uzun konuşmuştuk
tüm geçmiş yaşanmışlıkları.
D)
Onlar da yönetemeyince gazete yavaş yavaş batacaktı.
E)
Sınıfın en arkasında oturan uslu bir çocuktu.
Dört yüklem birleşik
çekim fiilken E şıkkı isim yüklem olmuş.
Aşağıdakilerden
hangisinde ek-fiilin geniş zamanda çekimine yer verilmiştir?
ÇÖZÜM:
Bu
kalıptaki en önemli özellik yüklemin isim soylu sözcük olması gerekir.Fiildeki
geniş zaman ekleri ile hiçbir alakası yoktur.Cevap şıkkı –im-sin-dir-iz-siniz-dirler
eklerinden birini alan isim olmalıdır.
Ben bu konuda haklıyım.
Sen bu konuda haklısın.
O bu konuda haklıdır.
Biz bu konuda haklıyız.
Siz bu konuda haklısınız.
*Ek-fiilin geniş zamanının üçüncü tekil şahsı
genellikle düşer.
Aşağıdaki
cümlelerin hangisinde bu örneklendirilmiştir?
ÇÖZÜM:
Ek-fiilin geniş zamanın üçüncü tekil şahsı –dır-dir-tır –tir’in düşmesi
soruluyor.
Hiçbir ek almadan isimin yüklem olduğu cümle cevap şıkkı olur.
O kadın gerçekten çok inatçı.
İnatçı hiçbir ek
almadan yüklem olmuş.(inatçıdır)
Elimde tam istediğiniz gibi bir ev var.
Aşağıdakilerden
hangisinde ek-fiilin olumsuzuna yer verilmiştir?
ÇÖZÜM:
Ek-fiilin
olumsuzu isim yüklemde değil edatıdır.Sadece var sözcüğünün olumsuzu
yoktur.
Anlatılanların hiçbiri de önemli değildi.
Ahmet’in kardeşi yok.
Sebepleri pek de inandırıcı değilmiş.
